Jakie spółki muszą raportować niefinansowo?

Pierwszym krokiem w kierunku wprowadzenia obowiązku raportowania niefinansowego w UE była uchwalona w 2014 r. dyrektywa 2014/95/UE w sprawie ujawniania danych niefinansowych i informacji na temat różnorodności (zwana także dyrektywą NFRD, non-financial reporting directive). Dokument ten nie stanowił osobnej regulacji, a jedynie nowelizację wcześniejszej dyrektywy 2013/34/EU w sprawie rocznych sprawozdań finansowych.

Zgodnie z treścią dyrektywy wskazani w niej przedsiębiorcy w ramach corocznego sprawozdania zarządu z działalności zobowiązani zostali także do składania specjalnego oświadczenia na temat informacji niefinansowych. Powyższy obowiązek objął tylko duże spółki, będące jednostkami zainteresowania publicznego (JZP), zatrudniające powyżej 500 pracowników i spełniające jeden z dwóch warunków finansowych: 85 mln zł sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub 170 mln zł przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy. To powyższej grupy zaliczają się przede wszystkim duże spółki giełdowe, banki oraz zakłady ubezpieczeń.

Szacuje się, że w skali Unii Europejskiej przepisy te dotyczą ok. 6.000 podmiotów, w tym ok. 300 polskich spółek.

Dyrektywa w sprawie ujawniania informacji niefinansowych została implementowana do polskiego systemu prawnego w 2017 r., a nowe obowiązki sprawozdawcze zaczęły obowiązywać przedsiębiorców od 2018 r. Przepisy dotyczące publikacji informacji niefinansowych znalazły się przede wszystkim w art.49b ustawy o rachunkowości.

Kolejnym etapem wdrażania idei zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej jest Dyrektywa 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD). Tak jak w przypadku dyrektywy NFRD, także CSRD stanowi nowelizację dyrektywy 2013/34/EU w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, jednakże CSRD jest regulacją o wiele bardziej szczegółową i wymagającą niż jej poprzedniczka NFRD.

Nowa dyrektywa zakłada obowiązek raportowania przez podmioty zobowiązane szczegółowych informacji na temat swoich wpływów w obszarze środowiskowym, społecznym i zarządczym. Co istotne, w szczególnych przypadkach, dany podmiot będący podmiotem zależnym jednostki podlegającej przepisom państwa trzeciego, może być także zobowiązany do zaraportowania informacji dotyczących nie tylko jego własnej działalności, ale także działalności na poziomie jednostki dominującej z państwa trzeciego lub całej grupy, do której ten podmiot należy.

Dodatkowym wymogiem przewidzianym w Dyrektywie jest publikowanie danych zgodnie z metodologią określoną w unijnych standardach raportowania oraz w formacie XHTML z odpowiednim tagowaniem. Państwa członkowskie powinny uchwalić odpowiednie przepisy implementujące do 6 lipca 2024 r., przy czym dyrektywa zakłada, że nowe obowiązki będą wchodziły w życie stopniowo w zależności od posiadanego przez zobowiązanego przedsiębiorcę statusu.  Duzi przedsiębiorcy posiadający status jednostki zainteresowania publicznego (głównie spółki publiczne, banki itd.) i zatrudniający ponad 500 pracowników zobligowani będą do publikacji pierwszego raportu zgodnego z CSRD w 2025r., natomiast pozostali duzi przedsiębiorcy (niezależnie od statusu emitenta) będą mieli taki obowiązek od 2026 r. Dyrektywa obejmuje także małych i średnich przedsiębiorców notowanych na giełdzie, którzy swój pierwszy raport będą musieli opracować w 2027r. Ten sam termin obowiązuje także małe i niezłożone instytucje kredytowe oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń, jeżeli spełniają wskazane w dyrektywie przesłanki. Szacuje się, że w skali Unii Europejskiej przepisy dyrektywy obejmą ok. 50.000 podmiotów, w tym ok. 3.000 polskich spółek.

Dyrektywa CSRD przewiduje, że raportowanie informacji niefinansowych odbywać będzie się w ustandaryzowany sposób, zgodnie ze specjalnie opracowanymi w tym celu unijnymi standardami. Standardy zostaną opracowane w formie aktów delegowanych Komisji Europejskiej, które z jednej strony określać będą informacje podlegające ujawnieniu przez jednostki ze wszystkich sektorów (tzw. standardy uniwersalne), a z drugiej informacje wymagane dla jednostek w zależności od sektora działalności (tzw. standardy sektorowe). Zgodnie z treścią Dyrektywy, termin na przyjęcie aktów delegowanych zawierających standardy uniwersalne to 30 czerwca 2023 r., a w przypadku standardów sektorowych 30 czerwca 2024 r.

Na ten moment dostępny jest już pierwszy oficjalny projekt standardów uniwersalnych, który został opracowany przez wyspecjalizowaną unijną jednostkę EFRAG i przekazany Komisji Europejskiej 22 listopada 2022r. w celu dalszych konsultacji. Dokument otrzymał nazwę ESRS tj. European Sustainability Reporting Standards (z ang. europejskie standardy zrównoważonego raportowania).

Wspomniany projekt dostępny jest obecnie jedynie w języku angielskim i składa się z kilku dokumentów, które łącznie stanowią rozbudowany zbiór praktycznych wskazówek dotyczących przygotowania do opracowania, budowy formalnej oraz treści raportu zrównoważonego rozwoju zgodnego z CSRD.

Na „uniwersalne” ESRS składa się 12 dokumentów tj. zasady ogólne, wskaźniki uniwersalne, 5 dokumentów odnoszących się do wskaźników środowiskowych, 4 dotyczących kwestii społeczno-pracowniczych oraz 1 opisującego wymogi raportowania w kwestii ładu korporacyjnego.

Z całością projektu można zapoznać się pod tym linkiem.

Rozporządzenie w sprawie taksonomii stanowi autonomiczną regulację względem dyrektywy CSRD, jednakże zgodnie z art. 8 tego rozporządzenia wszystkie przedsiębiorstwa, które są zobowiązane do raportowania niefinansowego powinny umieszczać w raporcie także informacje na temat tego, w jaki sposób i w jakim stopniu działalność tego przedsiębiorstwa jest związana z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo w rozumieniu tego rozporządzenia.

W związku z powyższym, nawet jeżeli dana organizacja co do zasady nie podlega rozporządzeniu w sprawie taksonomii to z samego faktu podlegania pod nowe obowiązki określone w CSRD jest ona także zobowiązana do badania swojej działalności pod kątem taksonomii i umieszczenia odpowiedniej informacji na ten temat w swoim raporcie zrównoważonego rozwoju.

Zobligowane w ten sposób przedsiębiorstwa ujawniają w szczególności informacje nt. udziału procentowego ich obrotu pochodzącego z produktów lub usług związanych z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, a także udziału procentowego ich nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych odpowiadających aktywom lub procesom związanym z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.