Europejskie standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS) przyjęte przez KE

Wielu przedsiębiorców czekają zupełnie nowe obowiązki z zakresu raportowania niefinansowego. Wprowadzi je Dyrektywa CSRD[1], która powinna zostać wdrożona w Polsce do 6 lipca 2024 r.. ESRS (European Sustainability Reporting Standards), czyli europejskie standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, konkretyzują wymogi wynikające z dyrektywy. Ich pierwszy zestaw został przyjęty przez Komisję Europejską 31 lipca 2023 r.

Standardy ESRS wejdą w życie, jeżeli Parlament Europejski oraz Rada w ciągu 2 miesięcy od przyjęcia ich przez KE, nie zgłoszą swoich zastrzeżeń, na co obecnie nic nie wskazuje. ESRS zostały uchwalone w formie rozporządzenia delegowanego uzupełniającego CSRD, co oznacza, że nie wymagają implementacji i będą stosowane bezpośrednio. Co z nich wynika i jak wpłyną na przygotowanie raportu zrównoważonego rozwoju?

ESRS – czego dotyczą nowe obowiązki

Podmioty podlegające nowym obowiązkom będą zobowiązane do udzielania informacji na temat wpływu ich działalności na ludzi i środowisko, a także tego, co postrzegają jako ryzyko i szanse wynikające z kwestii społecznych i środowiskowych. W trakcie prac nad ESRS współpracowano m.in. z ISSB oraz GRI, aby zapewnić wysoki stopień interoperacyjności między nowymi unijnymi standardami i dotychczas stosowanymi międzynarodowymi wytycznymi. Ma to pomóc zapobiec niepotrzebnemu podwójnemu raportowaniu przez przedsiębiorstwa. W ocenie organów unijnych, raportowanie ESRS ma pomóc m.in. inwestorom, organizacjom społeczeństwa obywatelskiego konsumentom i innym zainteresowanym stronom w ocenie wyników spółek w zakresie zrównoważonego rozwoju wypełniając założenia Europejskiego Zielonego Ładu.

Co zawierają standardy ESRS?

Każdy raport niefinansowy przedsiębiorstwa, które będzie podlegać obowiązkowi raportowania ESG wynikającemu z CSRD, powinien być sporządzony zgodnie z unijnymi standardami raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju (ESRS).

Pierwszy zestaw ESRS składa się 12 standardów, tj.

• 2 standardów przekrojowych, na które składają się zasady ogólne oraz wskaźniki uniwersalne;
• 5 standardów odnoszących się do kwestii środowiskowych (E);
• 4 standardów dotyczących kwestii społecznych i pracowniczych (S);
• 1 standardu dotyczącego ładu korporacyjnego (G).

Pierwszy standard przekrojowy, tj. ESRS 1 („Wymogi ogólne”) określa ogólne zasady, które należy stosować podczas raportowania zgodnie z ESRS – np. określenie struktury raportu, zakresu obowiązkowych ujawnień podlegających raportowaniu, kryteriów, jakie powinny spełniać publikowane informacje i dane czy zasad analizy istotności. Natomiast ESRS 2 („Ujawnienia ogólne”) określa podstawowe informacje, które trzeba ujawnić niezależnie od tego, które kwestie zrównoważonego rozwoju są istotne dla jednostki, np. opis strategii, modelu biznesowego i łańcucha wartości danego podmiotu czy informacje na temat zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej w odniesieniu do sprawozdawczości w obszarze zrównoważonego rozwoju. ESRS 2 jest obowiązkowy dla wszystkich spółek objętych zakresem CSRD.

Wszystkie pozostałe standardy ESRS podlegają ocenie istotności. Oznacza to, że spółka powinna raportować tylko istotne z jej punktu widzenia informacje i może pominąć te, które nie są ważne dla jej działalności i modelu biznesowego. Nie oznacza to jednak całkowitej dobrowolności. Konkretne informacje będą musiały zostać ujawnione, jeśli zostaną ocenione jako istotne, zgodnie z zasadą podwójnej istotności opisaną w treści ESRS. Oznacza ona, że firmy muszą ocenić zarówno ich wpływ na ludzi i środowisko, jak i to, w jaki sposób kwestie społeczne i środowiskowe stwarzają ryzyka i możliwości finansowe dla przedsiębiorstwa.

Proces oceny istotności przedsiębiorstwa podlegać będzie zewnętrznej weryfikacji przez audytorów zgodnie z przepisami dyrektywy o rachunkowości.

Czy wszystkie wymagania będą od razu obowiązkowe?

W trakcie prac nad ostatecznym tekstem standardów ESRS zdecydowano się na zastosowanie fakultatywnego stopniowego wprowadzania niektórych wymogów sprawozdawczych. Dodatkowe etapy będą miały zastosowanie głównie w odniesieniu do spółek zatrudniających mniej niż 750 pracowników, ale w pewnym zakresie również do wszystkich podmiotów podlegających obowiązkowi raportowania.

Do fazy stopniowego wprowadzania obowiązków sprawozdawczych ESRS wytypowane zostały obszary uznane za trudniejsze dla przedsiębiorstw. Obejmują one m.in. pewne wymogi dotyczące różnorodności biologicznej oraz kwestii społecznych. W zależności od konkretnego tematu / wymagania, nowe przepisy dotyczące stopniowego wprowadzania mogą odroczyć część obowiązków o 1 rok lub 2 lata.

Przesunięcie obowiązków sprawozdawczych w stosunku do niektórych wymagań zawartych w ESRS dla firm zatrudniających mniej niż 750 wynika z faktu, że koszty raportowania są dla nich stosunkowo wyższe w porównaniu z większymi przedsiębiorstwami. Poza tym w zasadzie nie podlegały one wcześniej wymogom w zakresie raportowania niefinansowego. Przepisy te dają przedsiębiorstwom więcej czasu na odpowiednie przygotowanie się, a także pozwalają rozłożyć początkowe koszty na kilka lat. Powinno to skutkować wyższą jakością raportowania.

Od kiedy należy rozpocząć raportowanie niefinansowe?

Wymogi w zakresie sprawozdawczości ESRS będą wprowadzane stopniowo w odniesieniu do różnych grup przedsiębiorstw. Szacuje się, że łącznie w skali Unii Europejskiej nowe przepisy obejmą ok. 50 000 podmiotów, w tym ponad 3 000 polskich przedsiębiorstw.

Pierwsze z nich będą zobowiązane do raportowania informacji już za rok 2024, co oznacza, że będą one musiały być opublikowane w 2025 r. Poszczególne etapy, od kiedy podmioty zostaną objęte obowiązkami w zakresie zrównoważonego rozwoju, przedstawione w tabeli:

ESRS dla ujednolicenia standardów

Jednym z czynników, które skłoniły działaczy unijnych do podjęcia działań w zakresie stworzenia ESRS było dotychczasowe niejednolite podejście przedsiębiorstw do raportowania ESG. Utrudniało to inwestorom i innym interesariuszom (np. konsumentom) ocenę działań w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także związanych z tym ryzyk, na które narażone są przedsiębiorstwa. Dzięki nowym standardom identyfikacja wpływu spółek na zrównoważony rozwój będzie łatwiejsza, co pozwoli lepiej kierować środki na działania przyjazne dla środowiska i społeczeństwa.

Skala nowych obowiązków dla wielu podmiotów, w szczególności dla tych, które dotychczas nie miały styczności z raportowaniem ESG, może jednak stanowić duże wyzwanie. Dlatego, aby przygotować przedsiębiorstwo do skutecznego i rzetelnego raportowania niefinansowego, warto zacząć od zrozumienia, jakie obowiązki prawne będą dotyczyć przedsiębiorstwa w tym obszarze i  jakie informacje będą musiały być ujawnione, biorąc pod uwagę m. in. analizę istotności . Na dalszym etapie niezbędne może okazać się stworzenie odpowiednich narzędzi i procedur ułatwiających gromadzenie potrzebnych informacji – nie tylko wewnętrznych, ale również dotyczących łańcucha wartości, czyli m. in. dostawców oraz kontrahentów.

Jeśli masz pytania dotyczące raportowania ESG, potrzebujesz wsparcia w przygotowaniu się do nowych obowiązków lub pomocy w ich realizacji, zachęcamy do kontaktu. Odpowiemy na wszystkie pytania i pomożemy w procesie raportowania niefinansowego.

[1] Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive)