Dyrektywa CSDD przyjęta przez Radę UE

Do znanych nam już skrótów – ESG, CSRD, ESRS – dołącza CSDDD. 24 maja 2024 r. Rada UE przyjęła dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (dyrektywa CSDD lub CSDDD). Przepisy wzmocnią ochronę środowiska i prawa człowieka, dlatego wiążą się z kolejnymi obowiązkami dla przedsiębiorców z UE (ale nie tylko). Najważniejsze informacje na ich temat opisujemy niżej. 

Cele dyrektywy CSDD

CSDDD wprowadza dla określonych grup podmiotów obowiązek należytej staranności w odniesieniu do poszanowania praw człowieka oraz kwestii środowiskowych. Kluczowym celem dyrektywy jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom działalności przedsiębiorstw właśnie dla tych dwóch istotnych dla człowieka obszarów.

Spółki będą musiały unikać i monitorować zagrożenia dla praw człowieka oraz środowiska, wynikające z ich działalności, ale również z ich tzw. łańcucha aktywności (to nowo wprowadzone pojęcie). Będą zobowiązane także do odpowiedniego reagowania na te zagrożenia, które same spowodowały, do których się przyczyniły lub z którymi są powiązane.

Czym jest łańcuch aktywności?

Dyrektywa CSDD odeszła od znanego z CSRD pojęcia łańcucha wartości (value chain) na rzecz tzw. łańcucha aktywności(chain of activities). Zaproponowane podejście ma stanowić kompromis pomiędzy łańcuchem wartości a łańcuchem dostaw.

Chain of activities ma obejmować działania partnerów biznesowych spółki w związku z produkcją towarów lub świadczeniem usług przez podmiot na wyższym poziomie łańcucha. Jest to tzw. upstream. Dotyczy projektowania, wydobywania, pozyskiwania, produkcji, transportu, przechowywania i dostawy surowców, produktów lub części produktów, a także rozwoju produktu lub usługi.

Z kolei na niższym poziomie łańcucha, tzw. downstream, chain of activities obejmuje wyłącznie działania partnerów biznesowych spółki w związku z dystrybucją, transportem i przechowywaniem produktu. W tym przypadku łańcuch aktywności został ograniczony jedynie do działań prowadzonych na rzecz lub w imieniu spółki.

Przedsiębiorstwa objęte CSDDD

Obowiązek stosowania dyrektywy CSDD ma dotyczyć docelowo spółek i grup kapitałowych, które zatrudniają średnio ponad 1000 pracowników i osiągają ponad 450 mln euro światowych przychodów netto.

Co istotne CSDDD ma dotyczyć nie tylko przedsiębiorstw z UE, ale pod pewnymi warunkami również tych spoza. W przypadku podmiotów z państw trzecich nie będzie wymagane spełnienie kryterium zatrudnienia.

Harmonogram obowiązywania dyrektywy

Podobnie jak inne regulacje ESG, dyrektywa CSDD będzie wprowadzana stopniowo w odniesieniu do różnych grup przedsiębiorstw.

Pierwsze z nich będą zobowiązane do stosowania dyrektywy po 3 latach od dnia wejścia w życie CSDDD. Będzie to dotyczyć podmiotów, które zatrudniają średnio ponad 5000 pracowników i osiągają 1500 mln euro światowych przychodów netto.

Następnie, po 4 latach od dnia wejścia w życie przepisów, dyrektywa będzie miała zastosowanie do podmiotów, które zatrudniają średnio ponad 3000 pracowników i osiągają 900 mln euro światowych przychodów netto. 

W kolejnym kroku, po 5 latach od wejścia w życie CSDDD, zakresem zostałyby objęte spółki i grupy kapitałowe zatrudniające średnio ponad 1000 pracowników z przychodami światowymi netto ponad 450 mln euro.

Nowe obowiązki przedsiębiorców

Projekt dyrektywy CSDD przewidujeszereg obowiązków dla przedsiębiorstw. Należą do nich m.in.:

• wprowadzenie kwestii należytej staranności do procedur i polityk wewnętrznych;
• identyfikacja rzeczywistego lub potencjalnego negatywnego wpływu na prawa człowieka i środowisko, a następnie podejmowanie odpowiednich środków w celu zapobiegania, łagodzenia i naprawiania tych skutków;
• stworzenie mechanizmów składania skarg i zapewnienie dostępu do nich wszystkim osobom w całym łańcuchu aktywności;
• informowanie na temat wypełniania swoich zobowiązań w zakresie należytej staranności, w tym publikowanie corocznych sprawozdań;
• wprowadzenie systemu zgłaszania naruszeń (dotyczy to zarówno zgłoszeń zewnętrznych, jak i wewnętrznych) – w tym przypadku zastosowanie ma znaleźć dyskutowana w ostatnim czasie dyrektywa o sygnalistach;
• przyjęcie i wdrożenie planu transformacji w zakresie łagodzenia zmian klimatycznych, który ma na celu zapewnienie, poprzez dołożenie wszelkich starań, zgodności modelu biznesowego i strategii spółki z przejściem na zrównoważoną gospodarkę i ograniczeniem globalnego ocieplenia do 1,5°C.

Dodatkowo CSDDD przewiduje odpowiedzialność cywilną i prawo do pełnego odszkodowania za szkody spowodowane naruszeniem obowiązków dyrektywy o należytej staranności.

Dotkliwą dla przedsiębiorców zmianą mogą być również sankcje, w tym kary pieniężne za naruszenie przepisów krajowych wprowadzonych na podstawie dyrektywy CSDD, które będą mogły nakładać powołane do tego organy nadzorcze. Projekt dyrektywy CSDD przewiduje m.in. maksymalny limit kar pieniężnych na poziomie nie niższym niż 5% światowego obrotu netto spółki.

Co dalej i dlaczego jest to ważny projekt?

Ponieważ Rada UE wykonała ostatni krok w procedurze legislacyjnej, czyli przyjęła dyrektywę, to czekamy już tylko na jej podpisanie i opublikowanie. Kiedy to się stanie, państwa członkowskie będą miały 24 miesiące na wprowadzenie jej do przepisów krajowych.

Dyrektywa CSDD jest ważną regulacją, która wpisuje się w ramy raportowania zrównoważonego rozwoju. Nowe przepisy mają przyczyniać się do ochrony praw człowieka oraz łagodzenia zmian klimatu, w tym osiągnięcia neutralności klimatycznej. Ogromne zmiany, które następują obecnie w naszym środowisku wymuszają też od ustawodawców wprowadzenie elementów porządkujących w postaci coraz to nowych regulacji, czego wyrazem jest m.in. omawiana dyrektywa.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek pytania do powyższego tematu lub innych kwestii związanych z ESG lub raportowaniem niefinansowym, zachęcamy do kontaktu.